Opracowanie badań na temat niezależności ekonomicznej kobiet opublikowane w marcu 2023 r. wskazuje na to, że 80% kobiet w Polsce czuje się niezależne finansowo. Równocześnie oznacza to, że co piąta kobieta nie ma stałego źródła dochodu i jest tym samym zależna od czyichś pieniędzy. W wielu związkach o pieniądzach się nie rozmawia albo temat pieniędzy jest źródłem konfliktów między partnerami. Według niektórych osób poruszanie kwestii majątkowych odziera relację z romantyzmu i jest wyrazem braku zaufania, a w wielu związkach niestety wciąż przyjmuje się, że domyślnie zarządzanie pieniędzmi w rodzinie należy do mężczyzny. To nie tylko problem jednostek, czy samych kobiet – to problem całego społeczeństwa.
Co to znaczy, że kobiety są zależne finansowo?
Zależność ekonomiczna kobiet to sytuacja, w której są one uzależnione od mężczyzn lub systemów społecznych i ekonomicznych, które utrudniają im zdobycie i utrzymanie niezależności i samodzielności finansowej. Zależność finansowa, której skrajną formą jest przemoc ekonomiczna wobec kobiet, wciąż ma miejsce w Polsce, ponieważ postawy kobiet i mężczyzn w tym obszarze funkcjonowania społecznego uznawane są za pewną normę. Trudno oszacować w związku z tym, ile kobiet i ich dzieci realnie doświadcza przemocy ekonomicznej, gdyż zachowania mieszczące się w jej zakresie bardzo często nie są powszechnie rozumiane jako przemoc. Wpływ na taki stan rzeczy mają ugruntowane stereotypy i wzorce przekazywane przez pokolenia, według których odpowiedzialność za finanse uznawana jest za domenę mężczyzn.
Dlaczego kobiety często są zależne finansowo?
Choć obecnie zachodzą już pewne zmiany w strukturach społecznych, kobiety i mężczyźni wciąż pełnią stereotypowe role płciowe. I nie ma nic złego w tym, że kobiety zostają matkami i na pewien czas (albo nawet na zawsze) wyłączają się z życia zawodowego, aby wykonywać pracę w domu i wychowywać dzieci, jeśli tego właśnie chcą. Często jednak kobiety rezygnują z kariery lub prowadzenia własnej działalności na rzecz rozwoju rodziny i opieki nad dziećmi, ulegając presji środowiska lub partnera. Robią to wbrew sobie, niejednokrotnie porzucając dalszą edukację i kreowanie własnej ścieżki zawodowej, znikając z rynku pracy na długie lata. Ponadto kobiety, które nie otrzymały edukacji lub otrzymały tylko podstawowe wykształcenie, mogą mieć trudności ze znalezieniem dobrze płatnej pracy. A to z kolei powoduje, że dla finansów rodziny bardziej opłacalne jest przejście na urlop macierzyński i wychowawczy przez matki. W wielu przypadkach wycofanie kobiet z pracy zarobkowej jest spowodowane mniejszym zaangażowaniem ojców w opiekę nad dziećmi, brakiem wystarczającego wsparcia innych członków rodziny, a także małym dostępem do opieki w placówkach (mała ilość miejsc w żłobkach w mniejszych miejscowościach lub ich brak).
Zależność finansowa kobiet prowadzi do nierówności
Przejawem nierówności prowadzącym do zależności ekonomicznej jest postrzeganie kobiet jako mniej atrakcyjnych pracowników np. z uwagi na możliwość przejścia na urlop macierzyński lub inne nieobecności w pracy związane z opieką nad dzieckiem. Wątpliwości nadal budzi również równy dostęp do wysokich stanowisk oraz wynagrodzeń, które zgodnie z polskim prawem za taką samą pracę na tym samym stanowisku powinny być takie same, bez względu na płeć osób, które tę pracę wykonują.
Kobiety także częściej tolerują niewłaściwe zachowania ze strony przełożonych i współpracowników w obawie przed utratą pracy. Często są to zachowania przemocowe, takie jak mobbing czy molestowanie seksualne. Brak równości między sytuacją ekonomiczną kobiet i mężczyzn często objawia się także na gruncie finansów w rodzinie.
Jeśli jesteś zależna finansowo od partnera i odczuwasz dyskomfort z tego powodu, przeczytaj mój drugi artykuł – o przemocy ekonomicznej. Możesz przesłać ten tekst bliskiej osobie, o której wiesz, że jest w takiej sytuacji.
Agnieszka Dobroczyńska