Określenie „fetyszyzm” wielu osobom kojarzy się z czymś „zboczonym”, czy też „perwersyjnym”. Trudno się temu nie dziwić, kiedy nawet odmienna od heteroseksualnej orientacja (niebędąca ani fetyszem, ani zaburzeniem) w debacie publicznej jest opisywana takimi właśnie określeniami. Z drugiej strony popularność takich tworów kultury jak „50 twarzy Greya” czy „365 dni” pokazuję nam, że fetysze stały się obecnie tematem popularnym i coraz bardziej znormalizowanym. Czym jednak są z perspektywy seksuologicznej?
Kto to jest fetyszysta i czym są fetysze? Co to kink?
W języku potocznym fetyszem nazywa się odczuwanie podniecenia w związku z przedmiotami, częściami ciała czy też czynnościami uznawanymi za odbiegające od społecznie uznanych za standardowe praktyk seksualnych. Dlatego też nawet najpowszechniejszy fetysz związany z częścią ciała, jakim jest fetysz stóp, nadal przez wiele osób jest uważany za coś „nietypowego”. Warto tutaj zauważyć, że w tym potocznym rozumieniu dużą rolę odgrywa wpływ określonej kultury i to, co uważa ona za normę (w bardziej konserwatywnych społecznościach za fetysz może być uważany nawet stosunek analny uprawiany przez parę hetero). Wiele znaczą również społeczne tabu i powszechność wiedzy na temat tego, jak częste jest występowanie określonych preferencji seksualnych. Trudno bowiem uważać za odstające od normy praktyki, którymi interesuje się połowa społeczeństwa, a które w jakimś stopniu praktykowała jedna trzecia. Nawet BDSM interesuje się od 40 do 70% osób obojga płci, a angażuje w takie praktyki około 20%. To, co dla jednej osoby może być standardową dla jej życia seksualnego praktyką, inna może postrzegać jako fetysz.
Kink jest słowem, które używane jest jako neutralne określenie preferencji seksualnych, uważanych za nietypowe. Słowo to oznacza po angielsku zakrzywienie, co ma być kontrastem do określenia „straight” (prosty) używanego w odniesieniu do seksualności normatywnej (nazywanej też waniliową). Niektóre osoby praktykujące kink rozróżniają go od fetyszu, twierdząc, że w przypadku tego drugiego mamy do czynienia z zastępowaniem intymności wobec osoby partnerskiej, podczas gdy kink dąży do pogłębienia bliskości poprzez wyjście poza konwencję. Określenie „fetysz” w środowiskach seks-pozytywnych może kojarzyć się również z całkiem niedawną historią psychiatrii, gdzie właśnie to słowo było używane do klasyfikacji wielu kinków jako zaburzeń. Czy jednak kink może stać się zaburzeniem?
Czy fetysze są normalne? Perspektywa seksuologiczna
Amerykańska klasyfikacja psychiatryczna DSM-V rozróżnia parafilie oraz zaburzenia parafilne (zaburzenia preferencji seksualnych). „Parafilie” to naukowe określenie będące synonimem potocznego „fetyszu” czy „kinku”. W tym ujęciu można zidentyfikować nawet setki parafilii, gdyż według definicji jest nią wszystko poza stymulacją genitaliów i grą wstępną dwójki świadomych dorosłych.
Więcej o standardowych i niestandardowych upodobaniach seksualnych usłyszysz w odcinku naszego podcastu „Sekscesy” pt. „Preferencje seksualne”:
Czy fetysze się leczy? Kiedy fetysz staje się problemem
Aby nazwać fetysz zaburzeniem parafilicznym, konieczna jest obecność zarówno parafilicznych pragnień, jak i cierpienia i/lub zdecydowanego negatywnego wpływu na różne sfery życia. Przykładem takiej sytuacji może być kompulsywne myślenie o fetyszu, albo oglądanie pornografii fetyszystycznej, prowadzące do pogorszenia naszych relacji czy wydajności w pracy. Możemy mówić o nim również w sytuacji, w której fetysz wiąże się z zaangażowaniem w aktywność seksualną z innymi osobami (lub istotami, jak w przypadku zoofilii) bez ich zgody, prowadząc do ich krzywdy. Wtedy też parafilia staje się problemem. Mowa tutaj nie tylko o tak ekstremalnych problemach jak na przykład nekrofilia (zmarły nie jest w stanie wyrazić zgody) czy pedofilia, ale też w przypadku voyeuryzmu (podglądactwa) czy masturbacji/seksu w miejscach publicznych.
Pamiętajmy, że nawet te kinki, które wydają się nietypowe, jak na przykład urofilia (czerpanie podniecenia z oddawania moczu, jako strona czynna lub bierna) lub różne formy sadyzmu (na przykład rozgrzany wosk czy chłosta) nie są uważane przez seksuologię za zaburzenia psychiczne, jeśli są praktykowane w sposób bezpieczny, przy obopólnej świadomej zgodzie i nie prowadzą do cierpienia psychicznego. Jednak kiedy jeden lub więcej z tych trzech warunków nie jest spełniony, warto zasięgnąć porady specjalisty seksuologa – w zależności od danego przypadku może wystarczyć seksedukacja na przykład w temacie bezpiecznego praktykowania BDSM, ale możliwe, że konieczna będzie zgłębienie przyczyn wystąpienia zaburzenia.
Fetysz może być również problemem, gdy jest on elementem koniecznym do osiągnięcia podniecenia. Taka sytuacja, w zależności od sytuacji życiowej, może mocno zawęzić możliwości wyboru osoby partnerskiej, prowadzić do uczucia wstydu i frustracji. W takim wypadku również warto skonsultować się ze specjalistą.
Jakie są fetysze?
Jednym z najczęstszych fetyszy, a raczej zbiorów fetyszy jest BDSM, skrótowiec pochodzący od słów bondage (wiązanie), domination (dominacja), sadism (sadyzm), masochism (masochizm). To właśnie BDSM praktykował fikcyjny Christian Grey, należy jednak zaznaczyć, że była to oczywiście dosyć lekka, uromantyczniona i hollywoodzka wersja owych praktyk, która również nie uniknęła swojej dozy stygmatyzacji (przedstawienie bohatera jako uciekającego w owe praktyki z powodu osobistej traumy). W BDSM najistotniejsze jest klarowne ustalenie limitów obydwu osób przed zaangażowaniem się w jakiekolwiek praktyki i zadbanie o bezpieczeństwo (chociażby poprzez ustalenie tak zwanego safe word, słowa bezpieczeństwa, które będzie komunikatem, że któraś ze stron chce praktykę natychmiast przerwać). W skład BDSM wchodzi wiele różnorodnych praktyk, od ekstremalnych ingerencji w ciało (na przykład przy użyciu igieł), po dominację wyłącznie psychiczną oraz wszystko pomiędzy.
Seksuologia zna dziesiątki różnorodnych fetyszy. Tylko niektóre z nich to na przykład:
- agorafilia – bodźcem seksualnym są miejsca publiczne;
- urofilia – przedmiotem pożądania seksualnego jest mocz;
- koprofilia – bodźcem seksualnym jest kał i czynności związane z nim;
- podofilia – fetysz związany ze stopami;
- emetofilia – podniecenie wywołują wymioty;
- age play – do podniecenia prowadzi odgrywanie innego (zazwyczaj młodszego) wieku;
- knismolagnia – fetysz łaskotek (niekiedy będący elementem praktyk BDSM);
- fetyszyzm majtkowy – bodźcem seksualnym są majtki;
- dacryfilia – fetysz płakania
- i wiele innych.
Fetysze to jeden z częstych aspektów ludzkiej seksualności. To, co może nam się wydawać wstydliwe lub nietypowe wcale nie musi takie być. Dopóki nasze preferencje nie prowadzą do cierpienia (niewynikającego po prostu ze wstydu), warto je eksplorować w bezpiecznej atmosferze, przy wyraźnie świadomej zgodzie wszystkich osób zaangażowanych. Seksualność każdego z nas jest inna, a kink może być świetną okazją do lepszego zrozumienia siebie i swojej osoby partnerskiej.
Na Rozdrożu 